Coraz częściej do gabinetu logopedycznego przychodzą na diagnozę logopedyczną rodzice z małymi dziećmi. Taka diagnoza powinna zostać przedstawiona rodzicowi w sposób przystępny i zrozumiały, ponieważ nie zawsze po pierwszym spotkaniu rodzic jest w stanie zapamiętać i zrozumieć wszystko, o czym mówi specjalista. W zakresie oceny rozwoju mowy, do standardowego postępowania logopedycznego w trakcie diagnozy warto dodać jeszcze takie elementy jak analizę słownika mowy, a czasem nawet analizę materiału filmowego przygotowanego przez rodzica. Bardzo często się zdarza, że dla wielu dzieci gabinet logopedy może nie być w pierwszym kontakcie miejscem, w którym pokaże ono pełnię swoich umiejętności. Zdarza się, że dziecko płacze, jest niespokojne i pozostaje bardzo blisko rodzica. Ważne jest, aby stworzyć takie warunki, by dziecko czuło się komfortowo i bezpiecznie. Najważniejszym aspektem badania rozwoju mowy dzieci w wieku od 12. do 36. miesiąca życia jest jego zabawowy charakter. To terapeuta powinien usiąść przy dziecku na dywanie i z nim się bawić. Warto, by diagnoza opierała się na działaniu i interakcji. Podejście, w którym dziecku w wieku 24. miesięcy pokazuje się obrazki przy stoliczku, uznaje się za przestarzałe. Najważniejsze, aby dziecko miało szansę wypowiedzieć się, zaprezentować swoje umiejętności podczas współdziałania z rodzicem i/lub z terapeutą.
Trudno określić jakie zabawki czy akcesoria spodobają się dziecku. Warto, by gabinet wyposażony był w te, które dadzą dziecku moc sprawczą. Sprawdzą się: klocki, samochody, figurki zwierząt, piłki, ale także proste instrumenty czy gry planszowe. Typ aktywności dobieramy do wieku dziecka, a także zainteresowań, jeśli je znamy. Ważne w trakcie obserwacji rozumienia i nadawania mowy jest to, że nasze działania powinny być również nakierowane na przyjrzenie się umiejętnościom manipulacyjnym dziecka, rozwojowi motoryki dużej, a także zebraniu informacji o rozwoju tzw. bazowych umiejętności komunikacyjnych, do których zaliczamy:
- kontakt wzrokowy,
- wspólne pole uwagi,
- gest wskazywania palcem,
- naśladowanie,
- reakcję na imię,
- zabawę symboliczną.
Jeśli natomiast na pierwszym spotkaniu dziecko jest wycofane, warto zaproponować rodzicowi, aby na kolejne przyniósł ze sobą ulubioną książeczkę dziecka czy zabawkę. Wówczas zwiększamy szanse, że dziecko poczuje się w gabinecie bezpieczniej. Wczesna interwencja logopedyczna w przypadku dzieci z diagnozą opóźnionego rozwoju mowy zakłada przede wszystkim model pracy oparty na działaniu z rodzicem. Ostatnie badania przeprowadzone przez Nina Capone Singleton (2018) potwierdzają, że podejście „poczekaj
i zobacz” (wait and see) w odniesieniu do mowy i języka dzieci jest przestarzałe i stanowi ryzykowny sposób poruszania się po nietypowych wzorcach rozwojowych w mowie i języku dzieci. Precyzując, podejście to nie tylko niepotrzebnie opóźnia skierowanie na diagnozę logopedyczną czy inne badania szczegółowe, jak np. badanie słuchu, ale dodatkowo daje informację, że przecież opóźnienie mowy się wyrówna i niemożliwym jest, że dziecko nie zacznie mówić. Społeczność naukowa na podstawie wyników przeprowadzanych badań oraz obserwacji podkreśla, że większość osób późno mówiących nie nadąża za swoimi rówieśnikami we wszystkich obszarach rozwoju (np. prezentują niższy poziom umiejętności społecznych, późniejszą gotowość szkolną, mają niższe osiągnięcia naukowe). Co więcej, N. Singleton (2018) donosi, że ponad 80% małych dzieci, które prezentowały opóźnienie w zakresie mowy w wieku 30 miesięcy, nie wyrównało opóźnienia nawet w wieku 6 lat i często dzieci te uzyskiwały diagnozę zaburzeń językowych w szkole podstawowej. W przypadku stwierdzenia przez specjalistę, że dziecko jest w grupie ryzyka ORM albo już rozwój jego mowy przejawia takie cechy, należy zacząć jak najszybciej wdrażać działania pomocowe. To samo dotyczyć będzie grupy dzieci, które możemy uznać za opisywane powyżej jako dzieci późno mówiące. Wskazuje się, że w ich przypadku nasze działania najlepiej rozpocząć w okolicach 18. miesiąca życia po to, by w ciągu pół roku do 24. miesiąca zwiększać możliwość wyrównania obserwowanego opóźnienia w zakresie rozwoju mowy czynnej. Duża grupa dzieci z ORM wyrówna opóźnienie rozwoju mowy w stosunku do rówieśników, ale wiemy, że sam ORM jest czynnikiem ryzyka zaburzeń mowy (w tym dyslalii i DLD32) i dysleksji. ...