Przywiązanie jest konstruktem psychologicznym obrazującym emocjonalne zależności istotnie oddziałujące na myślenie oraz zachowanie jednostek w relacjach interpersonalnych. Tworzy się ono już na etapie dzieciństwa, kiedy dziecko nawiązuje więź z rodzicem lub opiekunem. Wyróżnione style przywiązania obrazują jakość wczesnodziecięcej relacji dziecka z obiektem. Różne zachowania rodziców mogą powodować problemy z rozwojem emocjonalnym dziecka. W dużej mierze determinuje to sposób budowania bliskich więzi w przyszłości. Dorastający ludzie, wykorzystując swoje doświadczenia zdobyte poprzez interakcję z ważnymi jednostkami, kształtują własne wizerunki oraz innych.
Badacze zainteresowali się tym terminem dzięki analizom Bowlby’ego, który jako pierwszy sformułował teorię przywiązania. Została ona rozszerzana oraz rozwijana wraz z upływem czasu. Mary Ainsworth pogłębiła badania Bowlby’ego, opisując trzy style przywiązania. Teoria Bowlby’ego ma swoje korzenie w badaniach klinicznych. Badacz chciał wyjaśnić powstawanie zaburzeń emocjonalnych u dzieci odseparowanych od matek np. w wyniku śmierci czy umieszczenia w domu dziecka. Mianem stylu przywiązania określa się względnie stały wzorzec odczuwania zaufania oraz bezpieczeństwa względem drugiej osoby w relacjach międzyludzkich. Determinuje on zachowania jednostki w sytuacjach związanych z kontaktami interpersonalnymi oraz specyfikę relacji tworzonych na przestrzeni całego życia. Styl przywiązania odnosi się również do oczekiwań człowieka dotyczących jego Ja oraz bliskich interakcji społecznych.
Pierwszą badaczką, opisującą konkretne style więzi, była Mary Ainsworth. Okazało się, że przywiązanie kształtuje się już od najmłodszych lat dziecięcych. Konsolidacja przywiązania następuje około pierwszego roku życia i trwa do zakończenia 3 roku życia. W tym czasie powstają pierwsze reprezentacje umysłowe dziecka dotyczące relacji z opiekunem, a także własnych doświadczeń związanych z nią. W taki sposób tworzy się samoświadomość i samoregulacja. Samopoczucie i stan emocjonalny dziecka głównie jest zależny od figury matczynej, a dokładniej sposobu spełniania każdej potrzeby dziecka. Konsekwentność w metodach wychowawczych, okazywanie bezgranicznej miłości oraz zaangażowania skutkuje ukształtowaniem bezpiecznej więzi przywiązaniowej. Ainsworth wyróżniła trzy style przywiązania: bezpieczny, lękowo-ambiwalentny oraz lękowo-unikowy. W 1990 roku, Main oraz Solomon uzupełniły klasyfikację o styl zdezorganizowany.
Unikający styl przywiązania kształtuje się u dziecka w odpowiedzi na negatywne bądź obojętne nastawienie matki (bądź innej osoby stanowiącej figurę przywiązania) wobec niego. Może ona nie czerpać satysfakcji z interakcji z dzieckiem i odnosić się do niego chłodno. Może też być bardzo skupiona na sobie, a obojętna wobec jego potrzeb. Osoby przejawiające unikowy styl przywiązania w życiu dorosłym, nie potrafią w pełni obdarzyć partnera romantycznego zaufaniem, podchodzą do niego z dystansem i nie czerpią satysfakcji z bliskości.
Styl lękowo-ambiwalentny aktywizuje się na skutek chaotycznej opieki otrzymywanej od rodzica w trakcie najmłodszych lat dziecięcych. Ambiwalencja w działaniu opiekuna tworzy u jednostki niespójną postawę na zasadzie poszukiwania wsparcia współmiernie z wycofaniem. W dorosłym życiu, styl lękowo-ambiwalentny charakteryzuje się przekonaniem o braku zaangażowania partnera w relację oraz silnym lękiem przed utratą drugiej osoby.
Styl bezpieczny kształtuje się na podstawie harmonijnej więzi, tworzonej z głównym obiektem przywiązania, która stymuluje prawidłowy rozwój jednostki. Osoby posiadające ukształtowany styl bezpieczny, potrafią okazywać partnerowi wsparcie oraz bliskość, z której czerpią przyjemność.
Weronika Wyderka – psycholog