Pokolenie dzieci urodzonych w epoce wysokich technologii w odmienny sposób kształtuje swoje relacje ze światem, ludźmi i językiem.
Wysokie technologie, czyli:
- TV
- komputer, tablet, laptop – gry komputerowe,
- telefony komórkowe, smartfony,
- zabawki dźwiękowe.
Amerykańska Akademia Pediatrów zaleca, by dzieci do 2 roku życia w ogóle nie oglądały telewizji, a dzieci starsze i nastolatki nie korzystały łącznie dłużej niż 1-2 godz. dziennie z telewizji i komputera.
Mózg zbudowany jest z dwóch półkul. Prawa półkula odpowiedzialna jest za odbiór i przetwarzanie bodźców dźwiękowych oraz obrazowych, natomiast lewa półkula specjalizuje się w odbiorze oraz tworzeniu języka, czyli mowy.
W wielu domach telewizor włączany jest natychmiast po przyjściu do domu. Dzieci najczęściej oglądają telewizję w samotności. Tym samym rozmowa przestaje istnieć, a dziecko kieruje swoją uwagę na dynamiczny przekaz reklamowy. Bez dialogu i rozmowy z osobą dorosłą, maluch tworzy własne, zwykle nieprawdziwe interpretacje obrazu i przekazów językowych. D. de Kerck-hove pisze o syndromie „brakującej połowy sekundy”. Polega on na tym, że szybkość wyświetlania obrazu telewizyjnego jest tak duża, że naszemu aparatowi percepcyjnemu brakuje połowy sekundy potrzebnej na to, aby mógł przetworzyć informacje i nadać im znaczenie. Dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym, które narażone są na odbiór bodźców z przekazu telewizyjnego, pozostają na wcześniejszym etapie rozwoju percepcji.
Współczesne dzieci są przestymulowane bodźcami prawopółkulowymi (billbordy, reklamy TV, komputer), mają natomiast niewystarczającą ilość bodźców lewopółkulowych (czyli językowych). Prawa półkula zwalnia lub nawet blokuje lewą i w efekcie tego mowa rozwija się z opóźnieniem. Przewaga bodźców prawopółkulowych powoduje zaburzenie naturalnego, zdrowego rozwoju mowy.
W zabawkach dźwiękowych powtarzająca się „melodyjka” nie pozwala dziecku na słuchanie mowy osoby dorosłej, a mózg uczy się ignorować mowę.
Słowo, które dziecko odbiera za pomocą technologii, jest słowem biernym, nie pozwalającym na naturalny dialog. Żywe słowo, czyli dialog z drugim człowiekiem, interakcja z nim są odbierane i przetwarzane w lewej półkuli mózgu (językowej). Są to sytuacje, które stymulują pozytywnie rozwój języka u dziecka. Słowo bierne, migający obraz na ekranach jest analizowany i odbierany przez prawą półkulę (niejęzykową).
Dziecko, które przebywa w pomieszczeniu, w którym gra TV, muzyka lub elektroniczna zabawka, odbiera mowę jako dźwięk, ale jej nie przetwarza w wyższych strukturach układu nerwowego.
Stymulowane bodźcami prawopółkulowymi, słyszy głos osoby dorosłej, ale go nie zarejestruje. Słyszy tylko fizjologiczny dźwięk, na co pozwoli mu prawidłowo funkcjonujący narząd słuchu. Nie zdekoduje bodźca językowego. Taki schemat powtarzający się codziennie spowoduje stopniowe hamowanie rozwoju języka (język przestanie kształtować się w sposób prawidłowy), coraz bardziej upośledzone staną się neurony zwierciadlane (odpowiedzialne za rozumienie emocji drugiego człowieka oraz empatię). Stałe blokowanie językowej półkuli mózgu, negatywnie wpłynie także na kontakty międzyludzkie oraz nawiązywanie znajomości z rówieśnikami. Mowa ulegnie schematyzacji.
Skutki nadmiernego korzystania z wysokich technologii
• ubogi zasób słownictwa czynnego, brak możliwości do rozwijania się w naturalnych sytuacjach komunikacyjnych,
• krótki czas uwagi, trudności w koncentracji
• problemy z kontaktem wzrokowym
• problemy z czytaniem, pisaniem,
• nieprawidłowa artykulacja
• brak umiejętności opowiedzenia historyjki obrazowej, obejrzanej bajki
• brak umiejętności słuchania
• brak rozumienia emocji
• brak myślenia symbolicznego
• gorsze wyniki w nauce
• mniejsza aktywność fizyczna – nadwaga, problemy z kręgosłupem
• problem ze słuchaniem tekstu pisanego
Opracowała:
Adriana Sikora-Śliż
Bibliografia:
J. Cieszyńska – Rożek, Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci,
M.Rybka, Urządzenia cyfrowe a rozwój mowy dziecka, w: http://dziecisawazne.pl/urzadzenia-cyfrowe-a-rozwoj-mowy-dziecka/,
M. Desmurget, Teleogłupianie. O zgubnych skutkach oglądania telewizji (nie tylko przez dzieci), (2012),
A.Cygan, Wpływ wysokich technologii na rozwój mowy dziecka, w: zp3_gazetka_nr12.pdf