Depresja jest zaburzeniem psychicznym, którego głównym wyznacznikiem jest przewlekłe obniżenie nastroju oraz problemy z jego regulacją – anhedonia, poczucie wewnętrznej pustki, drażliwość, wybuchy gniewu oraz szereg innych objawów.
Wśród naszego społeczeństwa często mówi się o depresji w kontekście osób dorosłych lub młodzieży; jednak nawet te najmłodsze dzieci zmagają się z nią na co dzień. Co więcej, nie jest to zjawisko rzadkie, jednak bardzo utrudnione jest jej diagnozowanie. Małe dziecko zazwyczaj nie jest w stanie precyzyjnie opisać swojego samopoczucia i większość rzeczy wyraża poprzez zachowanie.
Depresja u dzieci nie jest oddzielną jednostką chorobową i ma takie same objawy jak ta u dorosłych i młodzieży.
Co w takim razie powinno zaniepokoić rodzica?
Przede wszystkim czas trwania niepokojących objawów – jeśli utrzymują się one przynajmniej od dwóch tygodni:
- Brak energii, zwiększona apatia, smutek
- Częste, impulsywne reakcje: wzmożona płaczliwość, drażliwość oraz niechęć do nawiązywania kontaktów
- Utracenie zainteresowania dotychczasowymi rzeczami, które wcześniej dziecko lubiło cieszyło się z nich
- Objawy somatyczne: bóle brzucha, biegunki, bóle głowy
- Regres rozwojowy: dziecko moczy się w ciągu dnia i/lub nocy, przestaje mówić
- Spadek lub przyrost masy ciała, zaburzenia łaknienia
- Nadmierne pobudzenie lub zahamowanie psychomotoryczne
- Bezsenność lub nadmierne zmęczenie
Należy pamiętać, że depresja będzie przebiegała u każdego inaczej – mimo podobieństw osób na nią cierpiących, może mieć inny przebieg, nasilenie czy objawy.
Przyczyny występowania tej choroby nie są jednoznaczne i do końca znane, jednak z pewnością wpływ na jej pojawienie się mają: genetyka, rodzina (np. jeśli rodzic sam zmagał się z depresją, to istnieje możliwość większej podatności dziecka na wystąpienie), czynniki osobowe, stres czy wydarzenia traumatyczne w życiu dziecka (np. śmierć bliskiej osoby).
W przypadku długotrwałych niepokojących objawów, przekładających się na funkcjonowanie dziecka w codziennym życiu, kluczowe jest znalezienie fachowej pomocy. Często dzieci same sygnalizują, że coś jest nie tak, jednak także w innych przypadkach należy zasięgnąć porady specjalisty. Poza podjęciem próby rozmowy z dzieckiem, warto skonsultować się z lekarzem psychiatrą (specjalizującym się w pracy z dziećmi), psychoterapeutą, psychologiem czy lekarzem pediatrą.
W procesie leczenia depresji dużą rolę odgrywa najbliższe środowisko, dlatego rodzice są angażowani w terapię oraz korzystają z form psychoedukacji. Dzieci, które nie wymagają hospitalizacji oraz farmakologii, biorą udział w zajęciach grupowych dostosowanych do wieku i najczęściej są objęte pomocą poradni zdrowia psychicznego.
Pamiętajmy, by aktywnie uczestniczyć w życiu dziecka i być dla niego wsparciem. Bezpieczna i pełna zaufania relacja z rodzicem ma często kluczową rolę w funkcjonowaniu dziecka oraz w jego radzeniu sobie z trudnościami.
Opracowała: psycholog Anna Latkiewicz