„Dziecko nieśmiałe” – tak rodzice i nauczyciele określają najczęściej dzieci, które unikają bycia w centrum uwagi, są spokojne, ciche, mało aktywne na lekcji, nie sprawiające problemów wychowawczych, unikające konfliktów. Czy w takim razie są to dzieci idealne? Szczęśliwe? Czy dzieciom nieśmiałym jest tak dobrze z otoczeniem jak otoczeniu z nimi?
Co na to literatura? Jakie cechy posiadają i w jaki sposób funkcjonują dzieci, które potocznie nazywa się nieśmiałymi? Małgorzata Zabłocka w swojej książce „Przezwyciężanie nieśmiałości u dzieci” zebrała informacje na poruszany temat. Dzieci nieśmiałe charakteryzuje: bierność społeczna, lęk społeczny oraz zaniżona samoocena i brak wiary w siebie. Uczniowie nieśmiali mają trudności z przekazaniem wyuczonego materiału w obecności nauczyciela i rówieśników. Podczas odpowiedzi ustnych milczą, jąkają się, mylą, urywają wypowiedź. Mają wiedzę, ale z powodu lęku przed ekspozycją społeczną, milczą – otrzymują oceny znacznie poniżej własnych możliwości. Często lepiej radzą sobie z pisemnym sprawdzianem wiedzy. Zazwyczaj mają również trudności w zakresie poproszenia nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienie, zgłoszenia się do odpowiedzi. Z własnej inicjatywy nie włączają się do grupy rówieśniczej – pozostają na uboczu, ewentualnie czekają na zaproszenie do wspólnej zabawy ze strony kolegów. Często podporządkowują się pomysłom większości, nie bronią własnego stanowiska. Rzadko biorą udział w dodatkowych zajęciach (M. Zabłocka, 2017r.)
W obszarze emocji dzieciom nieśmiałym często towarzyszy lęk. Związany jest często z obawą dzieci o to jak są postrzegane i oceniane przez innych – zarówno rówieśników jak i dorosłych. Martwią się ryzykiem doznania kompromitacji, krytyki, wyśmiewania, przykrości ze strony innych. Unikają więc podejmowania wyzwań i działań, pozostają często na uboczu grupy (M. Zabłocka, 2017r.).
Nieśmiałość może przybierać różne nasilenie, ale zazwyczaj wiąże się z ograniczeniem aktywności własnej, wycofaniem, lękiem, stratą okazji do wypowiedzenia swojego zdania, poznawania nowych ludzi, udziału w zabawie, rozwoju.
Jeżeli dokładnie przyjrzymy się opisowi cech charakterystycznych dla dzieci nieśmiałych musimy wyciągnąć wniosek, iż tworzą one grupę zwiększonego ryzyka rozwinięcia się zaburzeń w rozwoju w postaci fobii społecznej czy depresji. Dlatego wymagają oddziaływań o charakterze profilaktycznym i wychowawczym. Warto pomagać im przezwyciężać lęk i własne trudności, aby mogły w pełni rozwinąć swój potencjał, nawiązywać kontakty interpersonalne, a tym samym stawać się osobami bardziej szczęśliwymi. Szczególnie pomocne mogą okazać się dla nich zajęcia grupowe, prowadzone w otoczeniu dzieci o podobnych trudnościach oraz kierowane przez osobę rozumiejącą potrzeby osób nieśmiałych.
Warto zadać sobie pytanie czy nasze dziecko nie należy do tej grupy? Czy nie przeżywa zbyt dużo lęku w szkole, w kontaktach z innymi? Tylko czujność rodziców i nauczycieli pozwoli na wyłonienie z grupy dzieci nieśmiałych i otoczenie ich adekwatną pomocą i wsparciem.
Bibliografia
M. Zabłocka, „Przezwyciężanie nieśmiałości u dzieci”, Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2017 r.
M. Łoskot „Rozbroić nieśmiałość” w Głos Pedagogiczny. Nr 2/2013
Opracowała: Jolanta Gierlach – psycholog