Lęk jako jedna z głównych emocji pojawia się u dziecka już od urodzenia. Duża część lęków jest typowa i charakterystyczna dla większości dzieci, to tzw. lęki rozwojowe. Pojawiają się naturalnie w pewnych okresach rozwojowych a następnie mijają. Oczywiście nie u wszystkich dzieci mogą wystąpić poniższe lęki, przedział wiekowy też jest umowny, bo każde dziecko rozwija się inaczej. Warto jednak zwrócić na to uwagę, by niepotrzebnie nie zamartwiać się, że mamy lękowe dziecko. Te lęki powinny zniknąć same, tak niespodziewanie jak się pojawiły.
Czego boją się dzieci?
0- 6 miesięcy – hałasów.
6- 9 miesięcy – upadku, dorosłych innych niż opiekunowie.
W wieku 2 lat – lęku dźwiękowe (m.in.: odkurzacz, ciężarówki, spłukiwanie wody
w toalecie), lęki wizualne – duże przedmioty, ciemne kolory, przestrzenne – przeprowadzka w nowe miejsce, zabawki zabrane ze stałego miejsca, lęk przed wpadnięciem do studzienki ściekowej, wyjazd matki czy też jej nieobecność podczas zasypiania, zwierzęta – w szczególności dzikie, wiatr, deszcz.
2,5 roku – lęki przestrzenne – obawa przed ruchem przedmiotów, zbliżające się duże przedmioty, wyjazd matki czy też jej nieobecność podczas zasypiania, zwierzęta – w szczególności dzikie, wiatr, deszcz.
3 lata – najczęściej lęki wizualne – starsi ludzie, maski, zwierzęta, ciemność, włamywacze, wieczorne wyjścia rodziców.
4 lata – tym wieku powracają lęki słuchowe np. odgłosy silników, zwierzęta dziko żyjące, wyjścia mamy, zwłaszcza wieczorem, ciemność.
5 lat – przeważnie lęki wizualne, ciemność, mniej obaw przed złymi ludźmi, dzikimi zwierzętami, lęk przed tym, że mama nie wróci do domu, przyziemne obawy, np. przed pogryzieniem przez psa, zdarciem kolana przy przewróceniu się.
6 lat – nasilenie lęków związanych z bodźcami dźwiękowymi np. telefon, ton głosu, dźwięki wydawane przez owady, lęki które są związane z tym co dziecko usłyszało, obejrzało w telewizji, lęk przed tym, że coś kryje się pod łóżkiem, przed duchami, przed żywiołami, np. grzmot, błyskawice, ogień, lęk przed tym, że coś się może stać bliskiej osobie, przed zasypianiem samemu, obawa przed zgubieniem się.
7 lat – lęki wizualne np. piwnica, ciemność, przed brakiem akceptacji ze strony innych, przed tym, że ktoś się kryje w szafie bądź pod łóżkiem, lęk bywa wzmacniany przez np. telewizję.
8-9 lat – pojawia się mniej lęków i zmniejsza się ich intensywność: dotyczą własnych możliwości, porażki.
10 lat – obawy przed dziko żyjącymi zwierzętami, przed przestępcami, niektóre dzieci boją się wysokich pomieszczeń, ciemności.
Musimy pamiętać, że chociaż są to lęki całkowicie naturalne oraz normalne, to nie znaczy, że mamy je lekceważyć, wyśmiewać, czy też przełamywać siłą.
Jak poradzić sobie z lękiem dziecięcym?
To, że dziecko czuje lęk jest w porządku – każdy z nas od czasu do czasu się boi! Lęk to naturalna (i potrzebna) reakcja naszego organizmu. Należy pamiętać, że jak każda emocja, nie trwa wiecznie. Jest jak fala – pojawia się i odpływa. Kiedy pojawi się lęk – zaakceptuj go. Uszanuj to co czuje dziecko. Unieważniając i zaprzeczając emocją dziecka powodujesz, że lęk się wzmacnia. Uwierz w to, że dziecko jest w stanie poradzić sobie z lękiem i zmierzyć
z trudną dla niego sytuacją. Zapewnij mu w tym swoje wsparcie.
Nie wolno bagatelizować lęku dziecka, wyśmiewać go, porównywać do innych, czy też zawstydzać przed innymi osobami, nie zmuszać dziecka na siłę do stawiania czoła sytuacji lękotwórczej, niecierpliwić się, przesadnie współczuć, NIE mówić dziecku: „Nie bój się”, „Jesteś taki duży, a się boisz”, „Przestań. Uspokój się natychmiast”, „Nie przesadzaj”, „Chłopaki się nie boją”.
Gdy dziecko się boi powinniśmy: postarać się zrozumieć jego lęk, być przy dziecku
w trudnych sytuacjach, wspierać go, przytulić, można powiedzieć np.: „Jestem przy Tobie”, „Rozumiem, że jest to dla ciebie trudne”, „Każdy czasami się czegoś boi”, „Jestem tutaj by Ci pomóc”, pozwolić przez jakiś czas na unikanie sytuacji budzącej lęk, a następnie powoli pomagać oswajać się z nią, metodą małych kroków, można również skorzystać z bajki terapeutycznej odwołującej się do podobnej trudności, odegrać scenki itp.
Drodzy Rodzice!
Jeżeli lęk który towarzyszy Waszemu dziecku jest zbyt silny, utrzymuje się na wysokim poziomie i nie zmniejsza się mimo upływu czasu i waszych starań, zaburza funkcjonowanie dziecka, należy udać się do specjalisty.
Opracowała:
Katarzyna Łach – psycholog
Na podstawie:
„Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat” – Frances L.Ilg, Louise Bates Ames, Sidney M.Baker.
„Moje dziecko się boi. Jak mogę mu pomóc?”, M. Lange-Rachwał.