Wątek korzystania z mediów przez dzieci i młodzież jest w ostatnim czasie bardzo popularny. O tym jak ważny jest to temat świadczą co roku wykonywane i publikowania badania. Dostępność do internetu stała się łatwiejsza dzięki rozpowszechnieniu się urządzeń mobilnych z ekranami dotykowymi. Czasami jako rodzice udostępniamy smartfony lub tablety, aby móc się zająć własnymi sprawami. Kiedy jednak powtarza się to codziennie, może się to stać niebezpiecznym nawykiem.
Jak wynika z najnowszego ogólnopolskiego badania rodziców i nastolatków „Nastolatki 3.0” najczęściej dzieciaki korzystają z internetu w domu lub podróży. Ich aktywności online to rozrywka i komunikacja, a co trzeci nastolatek deklaruje, że korzysta z internetu do odrabiania lekcji. Średni wiek dziecka w którym otrzymuje komputer z dostępem do sieci to 8 lat i 10 miesięcy, natomiast smartfona 8 lat i 5 miesięcy. Z tego płynie wniosek, że przeciętny wiek dziecka i otrzymanie przez niego pierwszego telefonu z dostępem do internetu obniża się. Często rodzice deklarują późniejszy start samodzielnego użytkowania sieci, czy posiadania urządzenia na własność przez ich dzieci, niż sami podopieczni. Urządzenia, z których najczęściej młodzi ludzie korzystają z internetu to: telefon komórkowy lub smartfon (88,8%), laptop (43,6%), komputer stacjonarny (25,4%), telewizor (25,8%), konsola do gier (17,4%), tablet (5,8%), Smartwatch (2,3). Z dostępnego raportu wynika, że po raz kolejny odnotowano wzrost czasu korzystania z internetu przez nastolatki w dni powszednie. Obecnie jest to 5 godzin 36 minut. Dla porównania badania z 2020 roku wskazywały, że ten czas to 4 godziny i 50 minut. Aktywność nastolatków w dni wolne od zajęć szkolnych koncentruje się głównie na cyberprzestrzeni i średnio wynosi 6 godzin i 16 minut. Średni czas spędzony w sieci przez rodziców wynosi 1 godzinę i 29 minut. Wniosek jest taki, że nastolatkowie niemal czterokrotnie dłużej, niż ich rodzice korzystają z internetu. Dla przypomnienia Amerykańska Akademia Pediatrii zwraca uwagę, że powyżej 13 roku życia młodzi użytkownicy mogą spędzać w sieci 2-3 godziny.
Ponad połowa nastolatków często lub bardzo często w trakcie korzystania z internetu lub smartfona równocześnie wykonuje inne zadania lub czynności. Co ciekawe badania wskazują, że rodzice nie zauważają kiedy ich dzieci są aktywne w internecie. Połowa młodych ludzi twierdzi, że jest online podczas posiłków, ale potwierdza to tylko co czwarty rodzic. Nastolatkowie pozostają także aktywni nocą. Ponad połowa nastolatków (53,7%) twierdzi, że ich rodzice nie ustalają żadnych zasad dotyczących korzystania z internetu w zakresie czasu i dostępu do treści. Blisko co czwarty młody internauta uważa, że wprowadzona przez jego rodziców kontrola w zakresie czasu korzystania z internetu (28,8%) oraz dostępu do jego treści (28,9%) jest nieskuteczna.
Ważną częścią „bycia” w sieci są portale społecznościowe. Średni dzienny czas korzystania z mediów społecznościowych wśród nastolatków to 4 godziny i 12 minut. 16,2% nastolatków, deklaruje, że nie jest w stanie wytrzymać bez nich dłużej niż godzinę. Niespełna jedna czwarta młodzieży (23,8%) często z ich powodu zaniedbuje swoje obowiązki domowe, natomiast prawie trzech na dziesięciu nastolatków (28,7%) często zaniedbuje obowiązki szkolne. Czterech na dziesięciu nastolatków (43,7%) korzysta z portali społecznościowych, żeby poczuć się lepiej. Co czwarty nastolatek (27%) podejmował próby skrócenia czasu swojej aktywności w mediach społecznościowych, ale często bezskutecznie. Prawie co drugi badany (45,5%) deklaruje, że rodzice lub opiekunowie umieszczają w swoich mediach społecznościowych zdjęcia, na których jest widoczny jego wizerunek. Z powodu takich aktywności rodziców w sieci jedna czwarta nastolatków czuje zawstydzenie (23,6%), a niemal co piąty (18,8%) deklaruje niezadowolenie z tego faktu.
Bez względu na wiek, płeć czy miejsce zamieszkania nastolatkowie obserwują różne formy cyberprzemocy. Często w internecie spotykają się z sytuacjami kiedy są atakowani, wyzywani, ośmieszani lub poniżani. Kiedy doświadczają przemocy najczęściej nie reagują i nikomu jej nie zgłaszają. Bierność ta w ciągu ostatnich lat wzrosła. Niepokojącą tendencją jest fakt, że 17,8% młodzieży nie jest w stanie określić, czy dana aktywność to przemoc wobec nich, a rodzice mają niską świadomość doświadczania przemocy online przez ich dzieci. Aż 40% ofiar przemocy internetowej nie zgłasza problemu, nie szuka pomocy, nie informuje o zdarzeniu. Najczęstszymi powodami z jakich młodzież doświadcza przemocy online jest wygląd fizyczny, upodobania, ubiór. Ponad dwie trzecie młodych internautów (68,4%) twierdzi, że w internecie problemem jest mowa nienawiści. Zwiększa się wśród nastolatków poczucie, że osoby, które obrażają w internecie, są bezkarne (2022 – 51,3% vs. 2018 – 36%).
Niepokojące jest, że duża część młodzieży nie ma obaw związanych ze światem cyfrowym w kontekście uzależnienia od internetu, hazardu, treści pornograficznych czy substancji psychoaktywnych, a więcej niż połowa z nich nie interesuje się wiarygodnością profili, czy osób na portalach społecznościowych. Najczęstszą formą „kontroli rodzicielskiej” jest szeroko rozumiana rozmowa – po zgłoszonym przez nastolatka problemie, a także gdy rodzice podejrzewają, że dziecko ma taką potrzebę lub profilaktycznie, by zapobiec zagrożeniom. W większości domów nie wprowadza się zasad dotyczących selekcji treści, do których nastolatki mogą mieć dostęp, co znajduje potwierdzenie zarówno w oświadczeniach rodziców, jak i nastolatków. Kiedy jednak takie ustalenia ze strony rodziców się pojawiają, większość nastolatków ich przestrzega.
Obraz który się wyłania z kolejnych badań jest zaskakujący i nie pozostawia złudzeń, że internet dla młodych osób to realny świat społeczny w którym socjalizują normy, budują oni swoją tożsamość, kształtują wartości, koncentrują swoje kanały komunikacji. Raport zaprezentował także deklaracje rodziców badanych nastolatków w celu konfrontacji rzeczywistych praktyk nastolatków z przekonaniami czy wyobrażeniami ich rodziców i dowiódł, że często są one rozbieżne.
Opracowała
Katarzyna Łach
Źródło:
- Nastolatki 3.0 Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców.