W praktyce szkolnej często zauważamy zachowania, z których można wywnioskować, że coś złego z dzieckiem się dzieje. W jego funkcjonowaniu w szkole, reakcjach, kontaktach rówieśniczych zaszły istotne zmiany wskazujące na przeciążenie stresem. Widzimy, że dziecko samo nie daje sobie rady, potrzebuje wsparcia i pomocy .
Czasem uczniowie mówią o tym wprost, zwierzają się z trudności w domu, szkole, grupie rówieśniczej, czasem jednak zamykają się w sobie, izolują, zostają sami ze swoim problemem, co zazwyczaj przerasta ich możliwości adaptacyjne. Często wówczas mamy do czynienia z kryzysem psychicznym.
Kryzys psychiczny- to ostre doświadczenie zakłócenia równowagi psychicznej spowodowane np. niespodziewanym, trudnym zdarzeniem. Doświadczenie takie przekracza możliwości samodzielnego poradzenia sobie z nim.
Po czym można poznać, że uczeń znajduje się w kryzysie.
Najczęściej obserwowane zachowania mogące być objawami kryzysu:
- nieradzenie sobie z obowiązkami dnia codziennego,
- utrata zainteresowań, rezygnowanie z przyjemności,
- brak dbałości o siebie,
- skłonność do płaczu, wybuchów,
- wycofanie z kontaktów społecznych,
- zachowania ryzykowne,
- próby samobójcze,
- ograniczenie aktywności,
Emocje towarzyszące uczniowi w kryzysie:
- osamotnienie,
- niepokój, lęk,
- drażliwość, złość,
- uczucie braku nadziei, rozpacz
- apatia,
- przygnębienie.
Jak na kryzys psychiczny reaguje organizm:
- problemy ze snem – bezsenność lub nadmierna senność,
- zmęczenie, spadek energii,
- napięcie lub pobudzenie,
- dolegliwości somatyczne- bóle głowy, brzucha zmęczenie,
- problemy z jedzeniem- wzmożony apetyt, utrata apetytu,
Co myśli o sobie dziecko w kryzysie:
- ma przekonanie o braku kontroli nad sytuacją,
- nie wierzy w siebie,
- przejawia nadmierną wrażliwość na porażki,
- ma poczucie odrzucenia i poczucie winy
- ma trudności z podejmowaniem decyzji,
- czuje się odrzucone,
- przejawia myśli samobójcze.
Skuteczne strategie szkoły wobec dziecka w kryzysie.
Pierwszym warunkiem udzielenia pomocy jest dostrzeżenie, że uczeń tej pomocy potrzebuje. Nauczyciel powinien być wyczulony na zmiany zachowania ucznia. Następnym krokiem jest zebranie informacji na temat sytuacji zdrowotnej, życiowej, rodzinnej ucznia. Informacje należy uzyskać zarówno od ucznia jak i jego przyjaciół, opiekunów, osób z najbliższego otoczenia. W rozmowie z uczniem należy zapewnić go o swojej intencji niesienia pomocy i dyskrecji. Zapytać wprost o problemy. Okazywać zrozumienie i zainteresowanie. Taktownie zachęcać do podzielenia się swoim zmartwieniem. Nie bagatelizować żadnych sytuacji, które zgłasza uczeń. Istotnym warunkiem pomocy jest tak zwane uprawomocnienie.
Uprawomocnienie oznacza, że komunikujesz osobie, że jej uczucia, myśli i działania są odpowiednie i możliwe do przyjęcia w danej sytuacji, nawet wtedy, kiedy są dalekie od ideału. Dzięki uprawomocnieniu możemy zredukować pobudzenie emocjonalne i fizyczne, pomóc szybciej się uspokoić i skuteczniej zareagować.
Pocieszanie i odwracanie uwagi od problemu nie jest skutecznym sposobem wsparcia ucznia w kryzysie.
W rozmowie z uczniem warto odwołać się do wcześniejszych doświadczeń i zasobów:
- Co ci do tej pory pomagało w podobnej sytuacji?
- W jaki sposób planujesz podejść do tej sprawy?
- Kto jest osobą, która cię najbardziej wspiera?
- Gdzie możesz poszukać pomysłu, rozwiązania, pomocy?
Przed udzieleniem jakiejkolwiek rady należy uzyskać zgodę ucznia.
Kiedy jako pedagog, nauczyciel, rodzic nie wiesz jak postąpić, skorzystaj ze wsparcia telefonicznego:
800 100 10 – Wsparcie dla Nauczycieli i Rodziców.
800 70 22 22 – Linia Wsparcia
116 123 – Kryzysowy Telefon Zaufania
Miejska Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna w Krośnie oferuje swoje specjalistyczne usługi dla uczniów z krośnieńskich szkół i placówek oraz ich rodziców i opiekunów, nauczycieli i wychowawców. Zapewniamy pomoc psychologiczno- pedagogiczną(diagnozę, porady, konsultacje, terapię).
Opracowała Marta Surma – pedagog MPP-P w Krośnie
na podstawie wykładu Pani Małgorzaty Łoskot.