Kategoria: Artykuły

W czasach, w których prawie każdy z nas słyszał o depresji, a media i specjaliści alarmują, że liczba samobójstw wśród dzieci i nastolatków stale rośnie, niejeden rodzic i nauczyciel zastanawia się czy zachowanie dziecka jest prawidłowe? Czy wszystko z nim dobrze? Kiedy należy szukać pomocy? Czy to, że dziecko coraz mniej z nami rozmawia świadczy o poważnych trudnościach, czy może jest typowe dla nastolatków? Czy można pozwolić, aby dziecko w weekend kładło się spać o 2 w nocy albo spało do 11 czy należy interweniować?

Odpowiedź na to pytanie nie zawsze jest prosta i jasna. Najczęściej zależy od kontekstu, w jakim się dzieje oraz od wieku, w jakim jest dziecko. A co w zachowaniu nastolatka powinno budzić niepokój rodzica, opiekuna? Warto mieć świadomość, że dojrzewanie jest procesem złożonym i skomplikowanym, w którym zachodzi bardzo wiele różnych zmian zarówno w sferze anatomicznej, hormonalnej, umysłowej jak i emocjonalno – społecznej. Mózg dziecka ciągle się rozwija, a w okresie dojrzewania zachodzą w nim bardzo istotne zmiany, których efekty widzi każdy, kto ma kontakt z nastolatkiem. Co jednak powinno wzbudzić niepokój opiekuna?

1. Trudności związane ze snem – dziecko śpi bardzo dużo lub śpi bardzo mało, do późna nie może zasnąć albo wybudza się bardzo wcześnie, szczególnie wtedy, kiedy chciałoby zasnąć lub budzić się wcześniej, a nie jest w stanie,
2. Zmiany związane ze spożywaniem posiłków – dziecko zaczyna unikać spożywania posiłków razem z innymi domownikami, zachodzą drastyczne zmiany w diecie, zmienia się ilość jedzenia np. je bardzo dużo albo bardzo ogranicza jedzenie,
3. Zmiany związane z aktywnością – dziecko wycofuje się z zajęć dodatkowych, ogranicza kontakty z rówieśnikami, izoluje się od domowników np. spędzając całe dnie w pokoju, odmawia wykonywania dotychczasowych czynności, skarży się na zmęczenie i brak energii, nawet po dłuższym odpoczynku np. w ferie czy wakacje,
4. Obniżenie koncentracji – pojawiają się trudności ze skupieniem uwagi, uczeniem się, zapamiętywaniem, organizowaniem nauki, pogarszają się oceny szkolne, dziecko zapomina o swoich obowiązkach, nie pamięta, o co było proszone,
5. Pojawiają się dolegliwości bólowe – dziecko skarży się na bóle głowy, brzucha, biegunki, bóle kręgosłupa, bóle stawów i inne, a zdaniem lekarzy nie ma ku nim biologicznych podstaw,
6. Zmiany nastroju – dziecko staje jest smutne, apatyczne, wycofane, pojawiają się lęki i fobie (np. lęk przed pójściem do szkoły, lęk przed wyjściem do sklepu itp.), brak wiary we własne możliwości i w przyszłość, poczucie zagubienia, osamotnienia, braku zrozumienia ze strony innych, poczucie beznadziei i pustki, poczucie winy i bycia ciężarem, mogą pojawić się zachowania agresywne, wybuchy złości, gniewu, duża zmienność nastroju od euforii po rozpacz bez większego powodu,
7. Zmiany w wyglądzie – dziecko przestaje dbać o własny wygląd, ubiór, zaniedbuje higienę, zmienia drastycznie styl ubierania, obcina włosy,
8. Zachowania ryzykowne – dziecko spożywa substancje psychoaktywne, wagaruje, ucieka z domu, pojawiają się niejasnego pochodzenia urazy i kontuzje, samookaleczenia, próby samobójcze,
9. Zmiana zainteresowań – dziecko zmienia znajomych, izoluje się od domowników, zaczyna interesować się śmiercią albo wykazuje brak zainteresowania czymkolwiek,

Warto zapamiętać, że każda istotna, nagła zmiana w zachowaniu, wyglądzie, sposobie funkcjonowania dziecka powinna zwrócić naszą uwagę i należy się jej przyjrzeć. Jeśli intuicja podpowiada nam, że z naszym dzieckiem dzieje się coś niedobrego, nie należy tego bagatelizować. Warto najpierw porozmawiać o tym, co widzimy z dzieckiem np. mówiąc: „Zauważyłam/łem, że ostatnio rzadko wychodzisz z domu, sprawiasz wrażenie smutnego i bardzo dużo śpisz, czy wszystko w porządku? A może mogę Ci jakoś pomóc?” Czasem warto wrócić do rozmowy po kilku dniach i dać dziecku przestrzeń, żeby z nami porozmawiało. Może warto zorganizować czas sam na sam np. podczas spaceru. Ważne, żeby w takiej rozmowie powstrzymać się od oceniania, krytykowania i dawania rad. Jeśli odpowiedź dziecka budzi nasz niepokój albo nastolatek nie chce z nami rozmawiać, zawsze warto skonsultować się ze specjalistą. Gdzie szukać pomocy? ... 

Proces kształtowania się mowy dziecka zazwyczaj przebiega według usystematyzowanych schematów i tak naprawdę rozpoczyna się już w okresie prenatalnym, kiedy to kształtują się narządy mowy i zmysłów, a także dojrzewa układ nerwowy. Biorąc pod uwagę fakt, że na rozwój procesu mowy wpływa również wiele czynników genetycznych, prawidłowy rozwoju narządów zmysłów (szczególnie słuchu i wzroku), prawidłowy rozwój psychoruchowy i poznawczy oraz w ogromnym stopniu czynniki środowiskowe (prawidłowa opieka i pielęgnacja dziecka w okresie noworodkowo-niemowlęcym, prawidłowe wzorce środowiska w procesie mowy i komunikacji), rodzice nie zawsze mają pewność, czy ich dziecko nabywa umiejętności językowe i komunikacyjne w wystarczającym stopniu.

Dzieci późno mówiące to grupa dzieci, u których obserwujemy na wczesnym etapie rozwoju opóźnienie nabywania mowy czynnej, ale jednocześnie dobre rozumienie, prawidłowy poziom rozwoju poznawczego, brak diagnozy genetycznej czy neurologicznej (Rescorla L., 1989; Leonard L., 2014). Co ciekawe, w wieku 18–35 miesięcy dotyczy to około 15% dzieci. Za jedno z kryteriów przyjmuje się, że słownik takiego dziecka w 24 miesiącu obejmuje około 50 słów.

Dodatkowymi kryteriami są: brak łączenia słów w wypowiedź w wieku 24 miesięcy i oczywiście niepokój rodziców dotyczący rozwoju mowy swojego dziecka (Capone Singleton, 2017). W logopedii tradycyjnej wskazuje się, że do pół roku opóźnienie w rozwoju mowy czynnej jest dopuszczalne. W praktyce zawodowej stosuję zasadę, aby interweniować i sugerować wizytę kontrolną u logopedy w sytuacji, gdy dziecko używa jedynie pojedynczych słów lub nie mówi słowami w wieku 18 miesięcy. Diagnostycznymi są słowa mama czy tata, które w tym wieku powinny już być używane przez dziecko. Wtedy wdrożenie kilku podstawowych zasad, mających na celu rozwijanie mowy dziecka, przyniesie szybko oczekiwany rezultat, a do 2 urodzin opóźnienie w rozwoju mowy ma szansę zniknąć. ... 

Nieśmiałość  zwykle pojawia się w okresie szkolnym, jednak pewne symptomy nieśmiałości możemy zauważyć i u dzieci przedszkolnych i dorosłych. Nieśmiałość ujawnia się najczęściej w nowych, nieznanych sytuacjach oraz w kontakcie z nieznanymi osobami. Nieśmiałość u młodszych dzieci jest zjawiskiem rozwojowym, przejawia się lękiem przed bliskością z nieznajomą osobą. Nieśmiałe dziecko w swoisty sposób przeżywa różne sytuacje społeczne oraz przejawia określone zachowania. U tych  dzieci  widoczna jest obniżona samoocena i zniekształcony obraz świata i samego siebie. Obniżony jest też poziom samoakceptacji. Przyczyny nieśmiałości prawdopodobnie są złożone. Upatruje się ich
w uwarunkowaniach biologicznych, uwarunkowaniach osobowościowych jak również we wpływach środowiska rodzinnego. Przeżywaniu nieśmiałości często towarzyszą objawy somatyczne, fizjologiczne charakterystyczne dla lęku takie jak: napięcie mięśniowe, trudności mowy i oddychania, niezręczność ruchów, zmęczenie, bladnięcie, czerwienienie się  pocenie się, suchość w ustach. Niektóre z nich mogą być łatwo zaobserwowane i rozpoznane przez otoczenie, co często stanowi dodatkowy czynnik potęgujący nieśmiałość. Skrajną postacią nieśmiałości jest fobia społeczna zaliczana do grupy zaburzeń lękowych. U części dzieci nieśmiałość może osiągnąć więc patologiczne nasilenie, stając się jednym z głównych czynników kształtujących niektóre dziedziny życia społecznego i emocjonalnego. Dzieci nieśmiałe poza uczuciem przeżywanego bezpośrednio dyskomfortu mogą reagować zahamowaniem pewnych rodzajów aktywności i utrudnieniem funkcjonowania. Chorobliwa nieśmiałość może być przeszkodą w osiągnięciu ważnych dla dziecka celów, przyczyniając się często do niezadowolenia z własnego życia. Dzieciom nieśmiałym niezbędne jest zrozumienie ze strony rodziców oraz ich pomoc w codziennych sytuacjach życiowych. Unikamy na co dzień mówienia do dziecka, że jest nieśmiałe oraz prosimy innych by tego nie robili. Zachęcamy dziecko, by określało siebie za pomocą sfomułowań skupiających się na jego mocnych stronach, zamiast na widzianych przez siebie słabościach. Dzieci nieśmiałe bardzo potrzebują naszej miłości i poświęcenia im uwagi, choć nie proszą o to. Należy przy każdej nadarzającej się okazji przytulić i podziwiać zlęknione dziecko. Trzeba znaleźć taki sposób na chwalenie dziecka, który odnosi się do jego rzeczywistych zachowań. Najlepiej koncentrować się na jego osiągnięciach niż na nim samym. Uczymy dziecko tolerancji dla własnych niedoskonałości. Zachęcamy do podejmowania ryzyka zaczynając od stworzenia takich okoliczności, w których porażka nie ma większego znaczenia dla całości. Nagradzamy dziecko przy próbach nowych zadań bardziej za same starania niż za ich efekty. Korzystny wpływ na dzieci mają techniki relaksacyjne oraz bajki terapeutyczne, aby nauczyć skutecznego sposobu obniżania poziomu napięcia w dowolnym trudnym momencie. Nie bagatelizujmy problemów, wynikających
z nieśmiałości; podkreślamy, że wielu ludzi ma z tym kłopoty, które jednak można zwalczyć Stwarzamy dziecku sposobność do bycia pomocnym. Pomaganie innym, opiekowanie się innymi sprawia, że celem zainteresowania dziecka staje się osoba, której pomaga. Zachęcamy dziecko, aby opowiadało nam o przeżyciach z całego dnia i o emocjach, jakie im towarzyszyły. Używamy poczucia humoru jako sposobu na zwiększenie dystansu do własnych problemów
i jako dobrej techniki na rozładowanie napięć w kontaktach z ludźmi. Proponujemy ćwiczenia asertywnej komunikacji z ważnymi dla osoby nieśmiałej osobami, wspólnie rozważajmy, co i w jaki sposób moż  powiedzieć  dziecko w paraliżującej tremą sytuacji; Ponadto pokazujemy dziecku, że poczyniło postępy, wskazujemy jak było kiedyś a jak jest teraz. Zwracamy również uwagę na fakt, że nieśmiałość dziecka ma oprócz wad także i zalety -ostrożność, delikatność, opinia osoby nie stwarzającej sytuacji konfliktowych, przyjazne nastawienie osób przejawiających podobne trudności .Być może dziecko pozostanie nieco nieśmiałe, ale dzięki naszej pomocy będzie mogło same dać sobie radę, podejmować ryzyko w granicach rozsądku, w pełni doświadczać radości i sukcesów.

 Marta Surma – pedagog

Logorytmikę jako metodę stosowaną w logopedii należy zdecydowanie rozpatrywać w ujęciu wieloaspektowym.

Termin logorytmika w literaturze logopedycznej pojawił się na początku lat siedemdziesiątych XX wieku. Pierwszą definicję logorytmiki sformułowała Elżbieta Kilińska-Ewertowska w 1978 roku. Autorka określiła logorytmikę jako zestaw ćwiczeń muzyczno- ruchowych wykorzystywanych w praktyce surdologopedycznej i logopedii korekcyjnej. W 2005 roku powstała szersza definicja logorytmiki autorstwa Anny Walencik-Topiłko, która podaje: „logorytmika to taki rodzaj oddziaływań muzykoterapeutycznych, który ma na celu usprawnienie lub skorygowanie komunikacji językowej, a także zapobieżenie powstaniu odstępstw w procesie komunikacji”. Zauważyć należy, że aktualnie najczęściej stosowana klasyfikacja ćwiczeń logorytmicznych obejmuje: ćwiczenia ruchowe, słuchowe, inhibicyjno-incytacyjne i słowno-ruchowe.

Na wstępie warto przypomnieć, że logorytmika to metoda stosowana w logopedii, która w swoim założeniu postrzega człowieka jako złożoną istotę psychofizyczną, której podstawę rozwoju stanowi równowaga wewnętrza oparta na współpracy zmysłów, układu motorycznego oraz psychicznego. Trzy najważniejsze fundamenty składające się na metodę logorytmiki to: ... 

NOWA KLASYFIKACJA chorób i problemów zdrowotnych – icd 11 została opublikowana na stronach WHO 18 stycznia 2018 roku, a Obowiązuje od 1 stycznia 2022 roku. Nie ma jeszcze polskiej wersji językowej, polska MA 5-LETNI OKRES PRZEJŚCIOWY NA WDROŻENIE ICD-11. DO TEGO CZASU BĘDĄ OBOWIĄZYWAĆ STARE WYTYCZNE.

„Autyzm” zamieniono na „spektrum autyzmu”, co być może pozwoli na mniejszą stygmatyzację. Kategorie tego zaburzenia opisane są według tego, jakie trudności dominują w obrazie funkcjonowania pacjenta.

Według ICD-11 podstawą diagnozy nie jest triada zachowań autystycznych, a tylko 2 główne grupy objawów – diada: ...